Rozdział I. Narodziny nowożytnego świata

1. Wielkie odkrycia geograficzne

– średniowieczne wyobrażenia o Ziemi

– przyczyny wypraw żeglarskich na przełomie XV i XVI w.

– najważniejsze wyprawy przełomu XV i XVI w. oraz ich dowódcy

– wskazuje na mapie Indie, Amerykę

– podaje przykłady towarów sprowadzanych z Indii (przyprawy, jedwab)

– wymienia Krzysztofa Kolumba jako odkrywcę Ameryki

– podaje rok odkrycia Ameryki (1492 r.) i określa, w którym wieku doszło do tego wydarzenia

– wymienia nowości w technice żeglarskiej, które umożliwiły dalekomorskie wyprawy

– poprawnie posługuje się terminami: karawela, kompas

– podaje lata pierwszej wyprawy dookoła Ziemi (1519–1522 r.) i określa, w którym wieku doszło do tego wydarzenia

– wskazuje Ferdynanda Magellana jako dowódcę wyprawy dookoła świata i przedstawia jej znaczenie

– podaje przyczyny wielkich odkryć geograficznych

– wskazuje na mapie trasy najważniejszych wypraw przełomu XV i XVI w. oraz wymienia ich dowódców (Krzysztof Kolumb, Ferdynand Magellan, Vasco da Gama, Bartłomiej Diaz)

– poprawnie posługuje się terminem: tubylec

– wyjaśnia, dlaczego ludność tubylczą Ameryki nazwano Indianami

– wyjaśnia przyczyny poszukiwania morskiej drogi do Indii

– podaje i zaznacza na osi czasu daty wypraw Bartłomieja Diaza i Vasco da Gamy

– poprawnie posługuje się terminem: astrolabium

– wyjaśnia, dlaczego Krzysztof Kolumb i Ferdynand Magellan skierowali swoje wyprawy drogą na zachód

– tłumaczy pochodzenie nazwy Ameryka

– wskazuje związek między wynalazkami z dziedziny żeglugi a podejmowaniem dalekich wypraw morskich

2. Skutki odkryć geograficznych

– cywilizacje prekolumbijskie i ich dokonania

– podbój Ameryki przez Hiszpanów i Portugalczyków oraz jego następstwa

– zmiany w życiu ludzi w wyniku odkryć geograficznych

– wymienia nazwy rdzennych ludów Ameryki (Majowie, Aztekowie i Inkowie)

– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: Stary Świat, Nowy Świat

– podaje przykłady towarów, które przewożono między Ameryką a Europą

– poprawnie posługuje się terminem: cywilizacje prekolumbijskie

– wskazuje na mapie tereny zamieszkałe przez Majów, Azteków i Inków

– wymienia dokonania rdzennych ludów Ameryki

– przedstawia po jednym pozytywnym i negatywnym skutku wielkich odkryć geograficznych

– wskazuje odkrycie Ameryki jako początek epoki nowożytnej

– poprawnie posługuje się terminami: kolonia, niewolnik, plantacja

– przedstawia politykę Hiszpanów i Portugalczyków w Nowym Świecie

– tłumaczy przyczyny przewagi Europejczyków nad tubylczą ludnością Ameryki

– opowiada o sytuacji niewolników na plantacjach w Ameryce

– wyjaśnia, w jaki sposób w Ameryce pojawiła się ludność afrykańska

– przedstawia pozytywne i negatywne skutki wielkich odkryć geograficznych

– poprawnie posługuje się terminem: konkwistador

– opisuje działalność konkwistadorów i wymienia najbardziej znanych konkwistadorów (Hernán Cortez, Francisco Pizarro)

– wskazuje na mapie tereny skolonizowane przez Hiszpanów i Portugalczyków

– przedstawia zmiany w życiu ludzi w wyniku odkryć geograficznych

– wymienia na podstawie mapy nazwy współczesnych państw położonych na obszarach dawniej zamieszkiwanych przez cywilizacje prekolumbijskie

3. Renesans – narodziny nowej epoki

– renesans – cechy charakterystyczne epoki

– humaniści i ich poglądy

– ideał człowieka w dobie renesansu

– wynalezienie druku i jego znaczenie

– zaznacza na osi czasu epokę renesansu

– wymienia Jana Gutenberga jako wynalazcę druku

– wskazuje Leonarda da Vinci jako człowieka renesansu i określa dwie–trzy dziedziny jego zainteresowań

– poprawnie posługuje się terminem: renesans,

– podaje czas trwania epoki renesansu

– przedstawia ideał człowieka w epoce odrodzenia i wyjaśnia termin: człowiek renesansu

– opisuje dokonania Leonarda da Vinci i uzasadnia słuszność twierdzenia, że był on człowiekiem renesansu

– poprawnie posługuje się terminami: antyk, humanizm

– charakteryzuje epokę renesansu

– wyjaśnia nazwę nowej epoki

– wyjaśnia wpływ wynalezienia druku na rozprzestrzenianie się idei renesansu

– przedstawia poglądy humanistów

– wskazuje Erazma z Rotterdamu jako wybitnego humanistę i przedstawia jego poglądy

– porównuje pracę kopisty z pracą w średniowiecznej drukarni

4. Kultura renesansu w Europie

– renesansowa radość życia

– architektura renesansu

– wybitni twórcy odrodzenia i ich dzieła

– wskazuje Włochy jako kolebkę renesansu,

– wymienia Leonarda da Vinci i Michała Anioła jako wybitnych twórców włoskiego odrodzenia

– wyjaśnia, w czym przejawiała się renesansowa radość życia

– poprawnie posługuje się terminem: mecenat

– wymienia wybitnych twórców epoki odrodzenia i podaje przykłady ich dzieł

– charakteryzuje sztukę renesansową, wskazując główne motywy podejmowane przez twórców,

– poprawnie posługuje się terminem: fresk, podaje przykład dzieła wykonanego tą techniką

– poprawnie posługuje się terminami: attyka, arkada, kopuła do opisu budowli renesansowych

– poprawnie posługuje się terminem: perspektywa

– podaje przykłady dzieł, w których zastosowano perspektywę

5. Reformacja – czas wielkich zmian

– kryzys Kościoła katolickiego

– Marcin Luter i jego poglądy

– reformacja i jej następstwa

– wskazuje wystąpienie Marcina Lutra jako początek reformacji

– poprawnie posługuje się terminem: odpust

– wymienia wyznania protestanckie

– poprawnie posługuje się terminami: reformacja, protestanci

– określa początek reformacji (1517 r.) i zaznacza tę datę na osi czasu

– wskazuje sprzedaż odpustów jako jedną z przyczyn reformacji

– charakteryzuje wyznania protestanckie i podaje ich założycieli

– poprawnie posługuje się terminami: pastor, celibat, zbór

– wskazuje objawy kryzysu w Kościele katolickim jako przyczynę reformacji

– opisuje okoliczności powstania anglikanizmu

– przedstawia skutki reformacji

– charakteryzuje poglądy Marcina Lutra

– opisuje postanowienia pokoju w Augsburgu (1555 r.) i wyjaśnia zasadę czyj kraj, tego religia

– przedstawia na mapie podział religijny Europy

– charakteryzuje poglądy głoszone przez Jana Kalwina

– wskazuje zmiany wprowadzone w liturgii protestanckiej

6. Kontrreformacja

– postanowienia soboru trydenckiego

– działalność jezuitów

– wojna trzydziestoletnia i jej następstwa

– poprawnie posługuje się terminem: sobór

– przy pomocy nauczyciela przedstawia przyczyny zwołania soboru w Trydencie

– wskazuje zakon jezuitów jako instytucję powołaną do walki z reformacją

– oblicza, jak długo obradował sobór trydencki i zaznacza to na osi czasu (daty powinny być podane przez nauczyciela)

– poprawnie posługuje się terminami: kontrreformacja, seminarium duchowne

– przedstawia zadania seminariów duchownych w dobie kontrreformacji

– wyjaśnia cel założenia zakonu jezuitów

– wymienia Ignacego Loyolę jako założyciela zakonu jezuitów

– przedstawia postanowienia soboru trydenckiego

– poprawnie posługuje się terminami: heretyk, inkwizycja, indeks ksiąg zakazanych

– wyjaśnia cel utworzenia inkwizycji i indeksu ksiąg zakazanych

– charakteryzuje działalność zakonu jezuitów

– przedstawia zasady obowiązujące jezuitów

– przedstawia przyczyny wybuchu wojny trzydziestoletniej

– podaje datę podpisania pokoju westfalskiego (1648 r.) i jego najważniejsze postanowienia

Rozdział II. W Rzeczypospolitej szlacheckiej

1. Demokracja szlachecka

– szlachta i jej zajęcia

– prawa i obowiązki szlachty

– sejm walny i sejmiki ziemskie

– poprawnie posługuje się terminami: szlachta, herb, szabla

– przedstawia prawa szlachty odziedziczone po rycerskich przodkach

– wymienia zajęcia szlachty

– wskazuje na ilustracji postać szlachcica

– poprawnie posługuje się terminami: demokracja szlachecka, przywilej, magnateria, szlachta średnia, szlachta zagrodowa, gołota

– wymienia izby sejmu walnego

– przedstawia zróżnicowanie stanu szlacheckiego

– wyjaśnia funkcjonowanie zasady liberum veto

– przedstawia prawa i obowiązki szlachty,

– poprawnie posługuje się terminem: pospolite ruszenie

– wskazuje wpływ przywilejów szlacheckich na pozycję tego stanu

– podaje i zaznacza na osi czasu datę uchwalenia konstytucji Nihil novi (1505 r.), określa wiek, w którym doszło do tego wydarzenia

– przedstawia prawa otrzymane przez szlachtę na mocy konstytucji Nihil novi

– poprawnie posługuje się terminami: sejm walny, sejmiki ziemskie

– przedstawia decyzje podejmowane na sejmie walnym

– charakteryzuje rolę sejmików ziemskich i  zakres ich uprawnień

– przedstawia skład izb sejmu walnego

– wyjaśnia, w jaki sposób doszło do ukształtowania się demokracji szlacheckiej

– porównuje parlamentaryzm Rzeczypospolitej
XVI–XVII w. z parlamentaryzmem współczesnej Polski

– wyjaśnia, kto sprawował władzę w Rzeczypospolitej

2. W folwarku szlacheckim

– folwark szlachecki

– gospodarcza działalność szlachty

– spław wiślany

– statuty piotrkowskie

– poprawnie posługuje się terminami: folwark, dwór

– na podstawie ilustracji z podręcznika wymienia elementy wchodzące w skład folwarku szlacheckiego

– opisuje zajęcia chłopów i mieszczan

– poprawnie posługuje się terminami: spław wiślany, szkuta, spichlerz, pańszczyzna

– przedstawia gospodarczą działalność szlachty

– wskazuje na mapie Pomorze Gdańskie i najważniejsze porty położone nad Wisłą

– wymienia towary wywożone z Polski i sprowadzane do kraju

– wymienia najważniejsze zabudowania folwarku i wskazuje ich funkcje

– wyjaśnia przyczyny i sposoby powiększania się majątków szlacheckich

– tłumaczy, dlaczego szlachta uchwaliła ustawy antychłopskie i antymieszczańskie

– wyjaśnia znaczenie odzyskania przez Polskę Pomorza Gdańskiego dla rozwoju gospodarki

– wymienia najważniejsze ustawy wymierzone przeciw chłopom i mieszczanom

– wyjaśnia następstwa ożywienia gospodarczego

– wyjaśnia wpływ ustaw antychłopskich i antymieszczańskich na położenie tych grup społecznych i rozwój polskiej gospodarki

3. W czasach ostatnich Jagiellonów

– ostatni Jagiellonowie na tronie Polski

– wojna z zakonem krzyżackim 1519–1521

– hołd pruski i jego postanowienia

– polityka wschodnia ostatnich Jagiellonów

– wymienia ostatnich władców z dynastii Jagiellonów: Zygmunta I Starego i Zygmunta Augusta

– podaje i zaznacza na osi czasu datę hołdu pruskiego (1525 r.), określa wiek, w którym doszło do tego wydarzenia

– wskazuje na obrazie Jana Matejki Hołd pruski postaci Zygmunta Starego i Albrechta Hohenzollerna

– wskazuje na mapie Prusy Książęce, Prusy Królewskie, Inflanty

– opisuje zależność Prus Książęcych od Polski

– wyjaśnia przyczyny najazdu Iwana Groźnego na Inflanty

– przedstawia przyczyny wojny Polski z zakonem krzyżackim (1519–1521 r.)

– wymienia państwa walczące o Inflanty i wskazuje sporne terytorium na mapie

– wyjaśnia skutki rywalizacji Polski, Szwecji, Moskwy i Danii o Inflanty

– poprawnie posługuje się terminem: hołd lenny

– przedstawia postanowienia hołdu pruskiego (1525 r.) i

jego skutki

– opisuje korzyści i zagrożenia wynikające z postanowień hołdu pruskiego

– charakteryzuje politykę wschodnią ostatnich Jagiellonów i jej następstwa

4. Odrodzenie na ziemiach polskich

– idee renesansowe w Polsce

– literatura polskiego renesansu i jej twórcy

– renesansowy Wawel Jagiellonów

– odkrycie Mikołaja Kopernika

– wymienia Mikołaja Kopernika jako twórcę teorii heliocentrycznej

– wskazuje Wawel jako przykład budowli renesansowej w Polsce

– poprawnie posługuje się terminem: włoszczyzna i wskazuje jego pochodzenie

– wymienia Mikołaja Reja i Jana Kochanowskiego jako twórców literatury renesansowej w Polsce

– wyjaśnia przyczyny twórczości literackiej w języku polskim

– charakteryzuje odkrycie Mikołaja Kopernika i pokazuje różnice między teorią polskiego astronoma a dotychczas obowiązującą koncepcją budowy wszechświata

– poprawnie posługuje się terminami: arras, krużganki, mecenat

– charakteryzuje krótko twórczość Mikołaja Reja i Jana Kochanowskiego

– opisuje Wawel jako przykład architektury renesansu w Polsce

– uzasadnia tezę, że Mikołaj Kopernik był człowiekiem renesansu

– przywołuje Galileusza jako zwolennika teorii Kopernika

– poprawnie posługuje się terminami: teoria geocentryczna, teoria heliocentryczna

– wyjaśnia przyczyny rozwoju kultury renesansowej w Polsce

– przedstawia zasługi ostatnich Jagiellonów dla rozwoju renesansu

 – przedstawia poglądy Andrzeja Frycza Modrzewskiego jako pisarza politycznego doby renesansu

– wyjaśnia, dlaczego XVI stulecie nazwano złotym wiekiem w historii Polski

– opisuje wybraną budowlę renesansową w swoim regionie

5. Rzeczpospolita Obojga Narodów

– geneza unii lubelskiej

– postanowienia unii lubelskiej

– struktura narodowa i wyznaniowa I Rzeczpospolitej

– wskazuje na mapie Lublin i Rzeczpospolitą Obojga Narodów

– wskazuje na obrazie Jana Matejki Unia lubelska postać Zygmunta II Augusta jako autora i pomysłodawcę unii

– podaje i zaznacza na osi czasu datę podpisania unii lubelskiej (1569 r.), określa wiek, w którym doszło do tego wydarzenia

– poprawnie posługuje się terminami: unia personalna, unia realna

– wyjaśnia nazwę Rzeczpospolita Obojga Narodów

– wskazuje na mapie Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie

– przedstawia postanowienia unii lubelskiej

– charakteryzuje strukturę narodową i wyznaniową I Rzeczypospolitej

– analizuje wygląd herbu I Rzeczypospolitej i porównuje go z herbem Królestwa Polskiego

– opisuje skutki utworzenia Rzeczypospolitej Obojga Narodów

– wyjaśnia korzyści płynące z wielokulturowości

– wskazuje na mapie Wołyń, Podole i Ukrainę

– wymienia korzyści i zagrożenia wynikające z utworzenia Rzeczypospolitej Obojga Narodów

6. „Państwo bez stosów”

– Rzeczpospolita państwem wielowyznaniowym

– Akt konfederacji warszawskiej

– reformacja w Polsce

– wskazuje wielowyznaniowość I Rzeczypospolitej

– poprawnie posługuje się terminem: tolerancja

– zauważa potrzebę poszanowania odmienności religijnej i kulturowej

– wymienia wyznania zamieszkujące Rzeczpospolitą Obojga Narodów

– wskazuje cel podpisania konfederacji warszawskiej

– podaje i zaznacza na osi czasu datę podpisania konfederacji warszawskiej (1573 r.), określa wiek, w którym doszło do tego wydarzenia

– wyjaśnia, co oznacza, że Polska była nazywana „państwem bez stosów”

– przedstawia postanowienia konfederacji warszawskiej

– poprawnie posługuje się terminem: innowierca

– nazywa świątynie różnych wyznań

– wskazuje na mapie Raków i Pińczów jako ważne ośrodki reformacji w Polsce

– omawia wkład innych wyznań w rozwój szkolnictwa I Rzeczypospolitej

– poprawnie posługuje się terminami: katolicyzm, judaizm, luteranizm, prawosławie

– charakteryzuje strukturę wyznaniową I Rzeczypospolitej

– wyjaśnia, kim byli arianie i przedstawia zasady ich religii

– tłumaczy przyczyny niechęci szlachty polskiej wobec arian

– nazywa i wskazuje na mapie ziemie zamieszkałe przez przedstawicieli poszczególnych wyznań

– wyjaśnia związek między narodowością a wyznawaną religią wśród mieszkańców I Rzeczypospolitej

7. Pierwsza wolna elekcja

– przyczyny elekcyjności tronu polskiego

– przebieg pierwszej wolnej elekcji

– Artykuły henrykowskie i pacta conventa

– następstwa wolnych elekcji

– poprawnie posługuje się terminem: elekcja

– krótko opisuje, dlaczego polskich władców zaczęto wybierać drogą wolnej elekcji

– wskazuje Henryka Walezego jako pierwszego króla elekcyjnego

– poprawnie posługuje się terminami: wolna elekcja, bezkrólewie

– podaje i zaznacza na osi czasu datę pierwszej wolnej elekcji

– opisuje przebieg pierwszego bezkrólewia i wyjaśnia, kim był interrex

– przedstawia zasady wyboru monarchy

– na podstawie obrazu Canaletta opisuje miejsce i przebieg wolnej elekcji

– wyjaśnia skutki wolnych elekcji

– wymienia warunki, które musieli spełnić królowie elekcyjni

– poprawnie posługuje się terminami: Artykuły henrykowskie, pacta conventa

– wyjaśnia wpływ Artykułów henrykowskich i pacta conventa na pozycję monarchy w Rzeczypospolitej

Rozdział III. W obronie granic Rzeczypospolitej

1. Wojny z Rosją

– wojny Stefana Batorego o Inflanty

– dymitriada i polska interwencja w Rosji

– pokój w Polanowie

– wskazuje na mapie Inflanty i Carstwo Rosyjskie

– wymienia Stefana Batorego jako kolejnego po Henryku Walezym władcę Polski

– poprawnie posługuje się terminem: hetman

– opisuje, w jakim celu została utworzona piechota wybraniecka

– przedstawia, jak zakończyły się wojny o Inflanty prowadzone przez Stefana Batorego

– podaje i zaznacza na osi czasu datę bitwy pod Kłuszynem (1610 r.), określa wiek, w którym doszło do tego wydarzenia

– opowiada o znaczeniu bitwy pod Kłuszynem

– przywołuje Stanisława Żółkiewskiego jako dowódcę bitwy pod Kłuszynem

– wskazuje na mapie Moskwę i Kłuszyn

– przedstawia przyczyny najazdu Iwana Groźnego na Inflanty

– poprawnie posługuje się terminami: piechota wybraniecka, dymitriada, Kreml, bojar

– opisuje następstwa dymitriady

– wskazuje na mapie tereny przyłączone przez Polskę w wyniku interwencji w Rosji (po pokoju w Polanowie i Jamie Zapolskim)

– opisuje przyczyny poparcia Dymitra Samozwańca przez magnatów i duchowieństwo

– wskazuje przyczyny obalenia Dymitra Samozwańca

– wyjaśnia cel polskiej interwencji w Rosji

– podaje datę podpisania pokoju w Polanowie (1634 r.)

– ocenia politykę Zygmunta III wobec Rosji

– przedstawia postanowienia pokoju w Polanowie

2. Początek wojen ze Szwecją

– Wazowie na tronie Polski

– przyczyny wojen ze Szwecją

– wojna o Inflanty

– walka o ujście Wisły

– skutki wojen polsko-szwedzkich w I poł. XVII w.

– Warszawa stolicą Polski

– wymienia elementy uzbrojenia husarza i pokazuje je na ilustracji

– wskazuje na mapie Szwecję, Inflanty i Wisłę

– wymienia stolice Polski (Gniezno, Kraków, Warszawa)

– wskazuje na mapie Kircholm i Pomorze Gdańskie

– podaje datę bitwy pod Kircholmem (1605 r.) i nazwisko dowódcy polskich wojsk (Jan Karol Chodkiewicz)

– wyjaśnia, dlaczego przeniesiono stolicę z Krakowa do Warszawy

– charakteryzuje przyczyny wojen polsko-szwedzkich w XVII w.

– poprawnie posługuje się terminem: cło

– opowiada przebieg wojny o Inflanty

– wskazuje na mapie Oliwę

– podaje datę bitwy pod Oliwą (1627 r.) i wyjaśnia znaczenie tego starcia

– wyjaśnia, dlaczego Zygmunt III Waza utracił tron Szwecji

– przedstawia przyczyny zablokowania ujścia Wisły przez Szwedów

– tłumaczy, dlaczego Polska często nie wykorzystywała swoich sukcesów militarnych

– przedstawia postanowienia i podaje daty podpisania rozejmu w Starym Targu (1629 r.) i Sztumskiej Wsi (1635 r.)

3. Powstanie Chmielnickiego

– sytuacja Kozaków zaporoskich

– powstanie Kozaków na Ukrainie

– ugoda w Perejasławiu

– wskazuje Bohdana Chmielnickiego jako przywódcę powstania Kozaków na Ukrainie

– wymienia elementy uzbrojenia Kozaków i pokazuje je na ilustracji

– rozpoznaje na ilustracji Kozaka wśród przedstawicieli innych grup społecznych

– wyjaśnia, kim byli Kozacy

– poprawnie posługuje się terminem: Zaporoże

– wskazuje na mapie Ukrainę, Zaporoże i Dzikie Pola

– podaje i zaznacza na osi czasu datę wybuchu powstania kozackiego (1648 r.)

– wyjaśnia, kim byli Kozacy rejestrowi

– przedstawia zajęcia i sytuację Kozaków

– wskazuje na mapie najważniejsze bitwy powstania (Żółte Wody, Korsuń, Beresteczko)

– uzasadnia tezę, że powstanie Chmielnickiego było wojną domową

– przedstawia przyczyny wybuchu powstania na Ukrainie

– omawia główne etapy powstania

– wyjaśnia, dlaczego powstanie Chmielnickiego przerodziło się w wojnę polsko-rosyjską

– wskazuje na mapie Perejasław

– podaje i zaznacza na osi czasu datę ugody w Perejasławiu (1654 r.)

– przedstawia skutki powstania Chmielnickiego

– wskazuje rozejm w Andruszowie jako moment zakończenia powstania i wojny polsko-rosyjskiej (1667 r.)

– ocenia politykę szlachty wobec Kozaków

4. Potop szwedzki

– przyczyny wojen Rzeczypospolitej ze Szwecją

– najazd Szwedów na Polskę w latach 1655– 1660

– postawa społeczeństwa polskiego wobec najeźdźcy

– skutki potopu

– poprawnie posługuje się terminem: potop szwedzki

– wskazuje Stefana Czarnieckiego jako bohatera walk ze Szwedami

– wymienia obronę Jasnej Góry jako przełomowy moment potopu szwedzkiego

– wskazuje na mapie Częstochowę i Inflanty

– wyjaśnia, dlaczego najazd Szwedów nazwano potopem

– przedstawia na ilustracji uzbrojenie piechoty szwedzkiej

– charakteryzuje postaci Stefana Czarnieckiego i Augustyna Kordeckiego

– uzasadnia znaczenie bohaterskiej obrony Częstochowy dla prowadzenia dalszej walki z najeźdźcą

– podaje i zaznacza na osi czasu daty potopu szwedzkiego (1655–1660 r.) oraz pokoju w Oliwie (1660 r.)

– charakteryzuje postępowanie Szwedów wobec ludności polskiej

– poprawnie posługuje się terminem: wojna podjazdowa

– wyjaśnia przyczyny prowadzenia wojny podjazdowej przez Polskę

– wskazuje na mapie Lwów i Prusy Książęce

– przedstawia zobowiązania Jana Kazimierza złożone podczas ślubów lwowskich

– wymienia przyczyny wojen polsko-szwedzkich

– wyjaśnia przyczyny początkowych niepowodzeń Rzeczypospolitej w czasie potopu szwedzkiego

– wymienia postanowienia pokoju w Oliwie

– przedstawia skutki potopu szwedzkiego

– wskazuje zagrożenie płynące dla Rzeczypospolitej z powodu utraty lenna pruskiego

5. Wojny z Turcją

– imperium osmańskie

– przyczyny wojen Rzeczypospolitej z Turcją w XVII w.

– wojna o Mołdawię

– najazd Turków na Polskę w II poł. XVIII w. i jego skutki

– odsiecz wiedeńska Jana III Sobieskiego

– poprawnie posługuje się terminami: sułtan, husarz, janczar

– podaje przyczyny wyprawy Jana III Sobieskiego pod Wiedeń

– wskazuje na mapie Wiedeń

– poprawnie posługuje się terminami: islam, wezyr

– charakteryzuje postaci Jana III Sobieskiego i Kara Mustafy

– podaje i zaznacza na osi czasu daty bitwy pod Chocimiem (1673 r.) oraz odsieczy wiedeńskiej (1683 r.)

– wymienia skutki wojen z Turcją

– wskazuje na mapie Podole, Chocim i Kamieniec Podolski

– poprawnie posługuje się terminami: haracz, ekspansja

– podaje i zaznacza na osi czasu daty najazdu tureckiego i oblężenia Kamieńca Podolskiego (1672 r.)

– wskazuje na mapie tereny, na których toczyła się wojna (Podole) oraz miejsca najważniejszych wydarzeń (Cecora Kamieniec Podolski, Chocim)

– wymienia przyczyny początkowych niepowodzeń wojsk polskich w walce z Turkami w II poł. XVII w.

– omawia przyczyny wojen polsko-tureckich w XVII w.

– przedstawia walkę Rzeczypospolitej o Mołdawię

– wymienia hetmanów Stanisława Żółkiewskiego i Jana Karola Chodkiewicza oraz bitwy z Turcją, w których dowodzili (Cecora 1620 r., obrona Chocimia 1621 r.)

– opisuje postanowienia traktatu w Buczaczu

– przedstawia następstwa wojen polsko-tureckich w XVII w.

6. Kryzys Rzeczypospolitej

– skutki wojen prowadzonych przez Rzeczpospolitą w XVII w.

– sytuacja polityczno-gospodarcza kraju na przełomie XVII i XVIII w.

– charakteryzuje XVII stulecie jako czas wielu konfliktów wojennych prowadzonych przez Rzeczpospolitą

– wskazuje na mapie państwa, z którymi Rzeczpospolita prowadziła wojny w XVII w.

– wymienia skutki wojen toczonych przez Rzeczpospolitą w XVII w., w tym m.in. wyniszczenie kraju i straty terytorialne

– poprawnie posługuje się terminem: liberum veto

– wskazuje na mapie tereny utracone przez Rzeczpospolitą (Inflanty, Podole, Prusy Książęce, część Ukrainy)

– wymienia przyczyny uzależnienia Polski od obcych państw

– charakteryzuje funkcjonowanie aparatu władzy na przełomie XVII i XVIII w., zwracając uwagę na słabość władzy królewskiej, zrywanie sejmów i wzrost znaczenia magnaterii

– wskazuje objawy kryzysu państwa

– podaje przyczyny i objawy kryzysu gospodarczego

– przedstawia przyczyny rokoszu Lubomirskiego

– wyjaśnia, dlaczego w Rzeczypospolitej coraz większą rolę zaczynali odgrywać magnaci

– wskazuje postać Władysława Sicińskiego, który w 1652 r. doprowadził do pierwszego w historii zerwania sejmu

7. Barok i sarmatyzm

– barok – epoka kontrastów

– cechy charakterystyczne stylu barokowego

– architektura i sztuka barokowa

– Sarmaci i ich obyczaje

– opowiada o sposobach spędzania czasu wolnego przez szlachtę na przełomie XVII i XVIII w.

– wskazuje pozytywne i negatywne cechy szlachty polskiej tego okresu

– wymienia najwybitniejsze dzieła sztuki barokowej w Polsce i Europie (np. Wersal, pałac w Wilanowie)

– poprawnie posługuje się terminem: barok

– zaznacza na osi czasu epokę baroku

– wymienia dwie–trzy cechy charakterystyczne architektury barokowej

– z ilustracji przedstawiających zabytki wybiera te, które zostały zbudowane w stylu barokowym

– wyjaśnia, czym były kalwarie

– charakteryzuje malarstwo i rzeźbę epoki baroku

– charakteryzuje ideologię sarmatyzmu

– wyjaśnia pochodzenie terminu sarmatyzm

– wyjaśnia znaczenie określenia „złota wolność szlachecka”

– opisuje strój sarmacki na podstawie ilustracji

– poprawnie posługuje się terminami: putto, ornament

– wyjaśnia genezę epoki baroku

– wskazuje wpływ rosnącej pobożności na architekturę i sztukę epoki

– wskazuje następstwa bezkrytycznego stosunku szlachty do ustroju państwa

– wyjaśnia, na czym polega związek kultury barokowej z ruchem kontrreformacyjnym

– charakteryzuje barok jako epokę kontrastów

Rozdział IV. Od absolutyzmu do republiki

1. Monarchia absolutna we Francji

– Edykt nantejski i jego skutki

– umacnianie władzy monarchy we Francji

– rządy absolutne Ludwika XIV

– Francja potęgą militarną i gospodarczą

– krótko opisuje zakres władzy króla w monarchii absolutnej

– przywołuje postać Ludwika XIV jako władcy absolutnego

– wskazuje na mapie Francję

– poprawnie posługuje się terminem: monarchia absolutna

– wymienia uprawnienia monarchy absolutnego

– wyjaśnia, dlaczego Ludwika XIV określano mianem Króla Słońce

– wskazuje czas panowania Ludwika XIV (XVII w.)

– opisuje życiu w Wersalu w czasach Ludwika XIV

– poprawnie posługuje się terminami: manufaktura, cło, import, eksport

– wyjaśnia, dlaczego Francja była europejską potęgą

– przedstawia, w jaki sposób doszło do wzmocnienia władzy królewskiej we Francji

– poprawnie posługuje się terminem: hugenoci

– opisuje, jak zakończyły się wojny religijne we Francji (przywołuje Edykt nantejski)

– omawia politykę gospodarczą ministra Colberta

– opowiada o twórczości Moliera

– przedstawia działania kardynała Richelieu zmierzające do wzmocnienia pozycji monarchy

– wskazuje pozytywne i negatywne strony panowania Ludwika XIV

2. Monarchia parlamentarna w Anglii

– absolutyzm angielski

– konflikt Karola I z parlamentem

– dyktatura Olivera Cromwella

– ukształtowanie się monarchii parlamentarnej

– wskazuje na mapie Anglię i Londyn

– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminem: parlament

– wskazuje organy władzy w monarchii parlamentarnej

– poprawnie posługuje się terminem: monarchia parlamentarna

– wskazuje Anglię jako kraj o ustroju monarchii parlamentarnej

– wymienia i krótko charakteryzuje postaci Karola I Stuarta, Olivera Cromwella i Wilhelma Orańskiego

– przedstawia zakres władzy dyktatora

– wyjaśnia przyczyny konfliktu Karola I z parlamentem

– przedstawia Deklarację praw narodu angielskiego

– charakteryzuje ustrój monarchii parlamentarnej

– poprawnie posługuje się terminami: purytanie, nowa szlachta, rojaliści

– przedstawia postać Olivera Cromwella i jego dokonania

– wskazuje 1689 r. jako czas ukształtowania się monarchii parlamentarnej w Anglii

– wymienia główne etapy

kształtowania się monarchii parlamentarnej w Anglii

– porównuje ustrój monarchii parlamentarnej i monarchii absolutnej

3. Oświecenie w Europie

– ideologia oświecenia

– wybitni myśliciele doby oświecenia

– trójpodział władzy według Monteskiusza

– najważniejsze dokonania naukowe oświecenia

– architektura oświeceniowa

– poprawnie posługuje się terminem: oświecenie

– zaznacza na osi czasu epokę oświecenia

– podaje przykład dokonania naukowego lub technicznego epoki oświecenia (np. termometr lekarski, maszyna parowa)

– poprawnie posługuje się terminem: klasycyzm

– wymienia przykłady budowli klasycystycznych w Polsce i Europie

– charakteryzuje styl klasycystyczny

– z ilustracji przedstawiających zabytki wybiera te, które zostały zbudowane w stylu klasycystycznym

– wymienia najważniejsze dokonania naukowe i techniczne epoki oświecenia

– tłumaczy, dlaczego nowa epoka w kulturze

europejskiej została nazwana oświeceniem

– charakteryzuje ideologię oświecenia

– przedstawia postać Monteskiusza i wyjaśnia, na czym polegała opracowana przez niego koncepcja trójpodziału władzy

– przedstawia postaci Woltera i Jana Jakuba Rousseau

– poprawnie posługuje się terminem: ateizm

– omawia koncepcję umowy społecznej zaproponowaną przez Jana Jakuba Rousseau

– wyjaśnia przyczyny krytyki absolutyzmu i Kościoła przez filozofów doby oświecenia

– wskazuje wpływ dokonań naukowych i technicznych na zmiany w życiu ludzi

– przedstawia zasługi Denisa Diderota dla powstania Wielkiej encyklopedii francuskiej

4. Nowe potęgi europejskie

– absolutyzm oświecony

– narodziny potęgi Prus

– monarchia austriackich Habsburgów

– Cesarstwo Rosyjskie w XVIII w.

– wskazuje na mapie Rosję, Austrię i Prusy w XVIII w.

– wymienia Marię Teresę, Józefa II, Piotra I i Fryderyka Wielkiego jako władców Austrii, Rosji i Prus

– wskazuje Rosję, Austrię i Prusy jako potęgi europejskie XVIII stulecia

– poprawnie posługuje się terminami: absolutyzm, absolutyzm oświecony

– podaje przykłady reform w monarchiach absolutyzmu oświeconego

– wskazuje wpływ ideologii oświecenia na reformy w krajach absolutyzmu oświeconego

– wskazuje na mapie Petersburg jako nową stolicę Rosji

– wymienia reformy przeprowadzone w Rosji, Austrii i Prusach

– wyjaśnia, dlaczego monarchowie absolutyzmu oświeconego nazywali siebie „sługami ludu”

– wyjaśnia związki między pojawieniem się nowych potęg w Europie Środkowej a sytuacją w Rzeczypospolitej

– charakteryzuje reformy przeprowadzone w Rosji, Austrii i Prusach

– wyjaśnia wpływ reform na wzrost znaczenia tych państw

– opisuje skutki uzyskania przez Rosję dostępu do Bałtyku

– porównuje monarchię absolutną z monarchią absolutyzmu oświeconego

– podaje daty powstania Królestwa Pruskiego (1701 r.) i Cesarstwa Rosyjskiego (1721 r.)

5. Stany Zjednoczone Ameryki

– kolonie brytyjskie w Ameryce Północnej

– konflikt kolonistów z rządem brytyjskim

– wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych

– ustrój polityczny USA

– wskazuje na mapie Stany Zjednoczone

– określa czas powstania Stanów Zjednoczonych

– wymienia Tadeusza Kościuszkę i Kazimierza Pułaskiego jako polskich bohaterów walki o niepodległość USA

– przywołuje postać Jerzego Waszyngtona jako pierwszego prezydenta USA

– poprawnie posługuje się terminami: kolonia, konstytucja

– wskazuje na mapie kolonie brytyjskie w Ameryce Północnej

– wymienia strony konfliktu w wojnie o niepodległość Stanów

– podaje i zaznacza na osi czasu datę uchwalenia konstytucji USA – pierwszej takiej ustawy na świecie (1787 r.)

– wyjaśnia, dlaczego Amerykanie mówią w języku angielskim

– porównuje pierwszą flagę USA z flagą współczesną, wskazując zauważone podobieństwa i różnice

– przedstawia przyczyny wybuchu wojny między kolonistami a rządem brytyjskim

– opisuje wydarzenie zwane bostońskim piciem herbaty

– poprawnie posługuje się terminem: bojkot

– podaje i zaznacza na osi czasu datę powstania Stanów Zjednoczonych (4 lipca 1776 r.)

– charakteryzuje znaczenie Deklaracji niepodległości

– przedstawia udział Polaków w walce o niepodległość USA

– przedstawia najważniejsze etapy walki o niepodległość USA

– wskazuje na mapie Boston, Filadelfię i Yorktown

– omawia zasługi Jerzego Waszyngtona dla powstania USA

– opisuje idee oświeceniowe zapisane w konstytucji USA

– wymienia miejsca związane z udziałem Polaków w wojnie o niepodległość USA

– poprawnie posługuje się terminami: Kongres, Izba Reprezentantów – charakteryzuje ustrój polityczny USA

Rozdział V. Upadek Rzeczypospolitej

1. Rzeczpospolita pod rządami Wettinów

– unia personalna z Saksonią

– początek ingerencji Rosji w sprawy Polski

– podwójna elekcja w 1733 r.

– rządy Augusta III

– projekty reform Rzeczypospolitej

– wymienia Augusta II Mocnego i Augusta III Sasa jako monarchów sprawujących władzę w Polsce na początku XVIII w.

– opisuje konsekwencje wyboru dwóch władców jednocześnie

– poprawnie posługuje się terminami: unia personalna, anarchia

– wskazuje na mapie Saksonię

– wymienia przyczyny anarchii w Polsce

– przedstawia Stanisława Konarskiego jako reformatora Rzeczypospolitej i krótko opisuje propozycje jego reform

– poprawnie posługuje się terminami: konfederacja,

liberum veto, wolna elekcja, przywileje, złota wolność szlachecka

– wyjaśnia sens powiedzeń: Od Sasa do Lasa i Za króla Sasa jedz, pij i popuszczaj pasa

– przedstawia postać Stanisława Leszczyńskiego

– charakteryzuje projekty reform w I poł. XVIII w.

– przedstawia genezę i postanowienia sejmu niemego

– podaje i zaznacza na osi czasu datę obrad sejmu niemego (1717 r.)

– wyjaśnia przyczynę ingerencji Rosji w sprawy Polski

– opisuje pozytywne i negatywne skutki rządów Augusta III

– charakteryzuje okres rządów Augusta II Mocnego

– wskazuje reformy niezbędne dla wzmocnienia Rzeczypospolitej

2. Pierwszy rozbiór Polski

– Stanisław August Poniatowski królem Polski

– pierwsze reformy nowego władcy

– konfederacja barska

– I rozbiór Polski

– poprawnie posługuje się terminem: rozbiory Polski

– podaje i zaznacza na osi czasu datę pierwszego rozbioru Polski (1772 r.)

– wymienia państwa, które dokonały pierwszego rozbioru Polski i wskazuje je na mapie

– przywołuje postać Stanisława Augusta Poniatowskiego jako ostatniego króla Polski

– charakteryzuje postać Stanisława Augusta Poniatowskiego

– wskazuje na mapie ziemie utracone przez Polskę podczas pierwszego rozbioru

– przedstawia przyczyny pierwszego rozbioru Polski

– ocenia postawę Tadeusza Rejtana

– poprawnie posługuje się terminami: ambasador, emigracja

– opisuje okoliczności wyboru Stanisława Augusta na króla Polski

– wymienia reformy Stanisława Augusta w celu naprawy oświaty i gospodarki w II poł. XVIII w.

– wskazuje następstwa konfederacji barskiej

– porównuje postawy rodaków wobec rozbioru państwa na podstawie analizy obrazu Jana Matejki Rejtan – Upadek Polski

– poprawnie posługuje się terminem: prawa kardynalne

– podaje datę zawiązania konfederacji barskiej (1768 r.)

– przedstawia cel walki konfederatów barskich

– opowiada o przebiegu i decyzjach sejmu rozbiorowego

– przedstawia przyczyny zawiązania konfederacji barskiej

3. Kultura polskiego oświecenia

– literatura okresu oświecenia

– Teatr Narodowego i jego zadania

– mecenat Stanisława Augusta Poniatowskiego

– architektura i sztuka klasycystyczna w Polsce

– reforma szkolnictwa w Polsce

– wskazuje Stanisława Augusta jako oświeceniowego mecenasa sztuki

– podaje przykład zasług ostatniego króla dla rozwoju kultury polskiej

– poprawnie posługuje się terminem: szkoła parafialna

– podaje przykłady przedmiotów nauczanych w szkołach parafialnych

– poprawnie posługuje się terminem: obiady czwartkowe

– przedstawia przyczyny powołania Komisji Edukacji Narodowej

– wskazuje cel wychowania i edukacji młodzieży w XVIII w.

– charakteryzuje architekturę i sztukę klasycystyczną

– podaje przykłady budowli klasycystycznych

– charakteryzuje twórczość Ignacego Krasickiego

– przedstawia zadania Teatru Narodowego i czasopisma „Monitor”

– omawia zmiany wprowadzone w polskim szkolnictwie

przez KEN

– wymienia pisarzy politycznych II poł. XVIII w. (Hugo Kołłątaj, Stanisław Staszic) oraz ich propozycje reform

– przedstawia zasługi Stanisława Augusta dla rozwoju kultury i sztuki oświecenia

– wymienia malarzy tworzących w Polsce (Canaletto, Marcello Bacciarelli)

– wyjaśnia, dlaczego obrazy Canaletta są ważnym źródłem

wiedzy historycznej

– charakteryzuje twórczość Juliana Ursyna Niemcewicza i Wojciecha Bogusławskiego

– podaje przykłady budowli klasycystycznych w swoim regionie

4. Sejm Wielki i Konstytucja 3 Maja

– reformy Sejmu Wielkiego

– Konstytucja 3 Maja

– wojna polsko-rosyjska w 1792 r.

– drugi rozbiór Polski

– poprawnie posługuje się terminem: konstytucja

– podaje i zaznacza na osi czasu datę uchwalenia Konstytucji 3 maja (1791 r.)

– wymienia państwa, które dokonały drugiego rozbioru Polski

– na obrazie Jana Matejki Konstytucja 3 maja 1791 roku wskazuje współtwórców konstytucji: Stanisława Augusta Poniatowskiego i Stanisława Małachowskiego

– podaje i zaznacza na osi czasu daty obrad Sejmu Wielkiego (1788–1792 r.) i drugiego rozbioru (1793 r.)

– wymienia najważniejsze reformy Sejmu Czteroletniego

– wymienia najważniejsze postanowienia Konstytucji 3 maja (zniesienie liberum veto i wolnej elekcji)

– wskazuje na mapie ziemie utracone przez Polskę podczas drugiego rozbioru

– charakteryzuje postać Stanisława Małachowskiego

– opisuje sytuację w Polsce po pierwszym rozbiorze

– podaje cel obrad Sejmu Wielkiego

– przedstawia okoliczności zawiązania konfederacji targowickiej i podaje jej datę (1792 r.)

– wskazuje na mapie Targowicę, Dubienkę i Zieleńce

– opisuje najważniejsze reformy Sejmu Czteroletniego

– charakteryzuje ustrój polityczny wprowadzony przez Konstytucję 3 maja

– przedstawia genezę ustanowienia Orderu Virtuti Militari

– opisuje przebieg wojny polsko-rosyjskiej (1792 r.),

– przedstawia postanowienia sejmu w Grodnie

– charakteryzuje zmiany wprowadzone przez Konstytucję 3 maja i wskazuje ich skutki

5. Powstanie kościuszkowskie i trzeci rozbiór Polski

– wybuch powstania kościuszkowskiego

– Uniwersał połaniecki

– przebieg powstania

– trzeci rozbiór Polski

– poprawnie posługuje się terminami: naczelnik, kosynierzy, zaborcy

– wskazuje Tadeusza Kościuszkę jako naczelnika powstania

– wymienia państwa, które dokonały trzeciego rozbioru Polski

– charakteryzuje postać Tadeusza Kościuszki

– poprawnie posługuje się terminem: insurekcja

– podaje i zaznacza na osi czasu daty insurekcji kościuszkowskiej (1794 r.) oraz trzeciego rozbioru Polski (1795 r.)

– wymienia przyczyny wybuchu i upadku powstania kościuszkowskiego

– wskazuje na mapie Kraków i tereny utracone przez Polskę podczas trzeciego rozbioru

– charakteryzuje postać Wojciecha Bartosa

– opowiada o bitwie pod Racławicami i przedstawia jej znaczenie

– wskazuje na mapie Racławice i Połaniec

– wyjaśnia, dlaczego Kościuszko zdecydował się wydać Uniwersał połaniecki

– wskazuje następstwa upadku powstania kościuszkowskiego

– poprawnie posługuje się terminem: uniwersał

– przedstawia zapisy Uniwersału połanieckiego

– opisuje przebieg powstania kościuszkowskiego i podaje jego najważniejsze wydarzenia w kolejności chronologicznej

– wskazuje na mapie Maciejowice i przedstawia znaczenie tej bitwy dla losów powstania

– wymienia najważniejsze przyczyny upadku Rzeczypospolitej w XVIII w.

Rozdział VI. Rewolucja francuska i okres napoleoński

1. Rewolucja francuska

– sytuacja we Francji przed wybuchem rewolucji burżuazyjnej

– stany społeczne we Francji

– wybuch rewolucji francuskiej

– uchwalenie Deklaracji praw człowieka i obywatela

– Francja monarchią konstytucyjną

– wskazuje na mapie Francję i Paryż

– poprawnie posługuje się terminami: konstytucja, rewolucja, Bastylia

– podaje wydarzenie, które rozpoczęło rewolucję francuską

– wyjaśnia, dlaczego Francuzi obchodzą swoje święto narodowe 14 lipca

– poprawnie posługuje się terminami: burżuazja, Stany Generalne

– wymienia i charakteryzuje stany społeczne we Francji

– podaje i zaznacza na osi czasu datę wybuchu rewolucji burżuazyjnej we Francji (14 lipca 1789 r.)

– charakteryzuje postać Ludwika XVI

– przedstawia przyczyny wybuchu rewolucji burżuazyjnej

– opisuje położenie stanów społecznych we Francji

– wyjaśnia zadania Konstytuanty

– przedstawia najważniejsze zapisy Deklaracji praw człowieka i obywatela

– poprawnie posługuje się terminem: monarchia konstytucyjna

– przedstawia sytuację we Francji przez wybuchem rewolucji

– opisuje decyzje Konstytuanty podjęte po wybuchu rewolucji i wskazuje ich przyczyny

– podaje datę uchwalenia konstytucji francuskiej (1791 r.)

– charakteryzuje ustrój Francji po wprowadzeniu konstytucji

– przedstawia okoliczności i cel powstania Zgromadzenia Narodowego

– wyjaśnia ponadczasowe znaczenie Deklaracji praw człowieka i obywatela

2. Republika Francuska

– Francja republiką

– terror jakobinów

– upadek rządów jakobinów

– poprawnie posługuje się terminami: gilotyna, terror

– przedstawia okoliczności stracenia Ludwika XVI

– przedstawia przyczyny obalenia władzy Ludwika XVI

– poprawnie posługuje się terminem: republika

– charakteryzuje postać Maksymiliana Robespierre’a

– wskazuje na mapie państwa, z którymi walczyła rewolucyjna Francja

– poprawnie posługuje się terminami: jakobini, dyrektoriat

– opisuje rządy jakobinów

– wyjaśnia, dlaczego rządy jakobinów nazwano Wielkim Terrorem

– przedstawia, w jaki sposób jakobinów odsunięto od władzy

– charakteryzuje rządy dyrektoriatu

– poprawnie posługuje się terminem: radykalizm

– wyjaśnia na przykładzie postaci Maksymiliana

Robespierre’a sens powiedzenia: Rewolucja

pożera własne dzieci

– przedstawia skutki rządów jakobinów

– wyjaśnia przyczyny upadku rządów jakobinów

– wyjaśnia, dlaczego jakobini przejęli rządy we Francji

– ocenia terror jako narzędzie walki politycznej

3. Epoka Napoleona Bonapartego

– obalenie rządów dyrektoriatu

– Napoleon Bonaparte cesarzem Francuzów

– Kodeks Napoleona

– Napoleon u szczytu potęgi

– charakteryzuje krótko postać Napoleona Bonapartego jako cesarza Francuzów i wybitnego dowódcę

– określa I poł. XIX w. jako epokę napoleońską

– przedstawia na infografice uzbrojenie żołnierzy epoki napoleońskiej

– wskazuje na mapie państwa, z którymi toczyła wojny napoleońska Francja

– podaje datę decydującej bitwy pod Austerlitz i wskazuje tę miejscowość na mapie

– poprawnie posługuje się terminem: zamach stanu

– przedstawia okoliczności przejęcia władzy przez Napoleona

– wskazuje na mapie tereny zależne od Francji

– przedstawia położenie Francji w Europie podczas rządów dyrektoriatu

– poprawnie posługuje się terminem: blokada kontynentalna

– wyjaśnia przyczyny wprowadzenia blokady kontynentalnej przeciw Anglii

– charakteryzuje Kodeks Napoleona i podaje datę jego uchwalenia (1804 r.)

– wymienia reformy wprowadzone przez Napoleona

– wyjaśnia przyczyny niezadowolenia społecznego podczas rządów dyrektoriatu

– przedstawia etapy kariery Napoleona

– podaje datę koronacji cesarskiej Napoleona (1804 r.)

– wyjaśnia, dlaczego Napoleon koronował się na cesarza Francuzów

– podaje datę pokoju w Tylży (1807 r.) i przedstawia jego postanowienia

– opisuje okoliczności powstania i charakter Związku Reńskiego

4. Upadek Napoleona

– wyprawa na Rosję

– odwrót Wielkiej Armii

– bitwa pod Lipskiem i

klęska cesarza

– poprawnie posługuje się terminem: Wielka Armia

– wskazuje na mapie Rosję i Moskwę

– opisuje, jak zakończyła się wyprawa Napoleona na Rosję

– przedstawia przyczyny wyprawy Napoleona na Rosję

– opisuje, w jakich warunkach atmosferycznych wycofywała się Wielka Armia

– wyjaśnia, dlaczego bitwa pod Lipskiem została nazwana „bitwą narodów”

– wskazuje na mapie państwa koalicji antyfrancuskiej, Elbę i Lipsk

– poprawnie posługuje się terminami: taktyka spalonej ziemi, wojna podjazdowa, abdykacja

– przedstawia strategię obronną Rosji

– opisuje skutki wyprawy Napoleona na Rosję

– podaje datę bitwy pod Lipskiem (1813 r.)

– przedstawia skutki klęski Napoleona pod Lipskiem

– omawia przebieg kampanii rosyjskiej Napoleona

– podaje datę bitwy pod Borodino (1812 r.)

– wskazuje na mapie Borodino

– omawia, jak przebiegał odwrót Wielkiej Armii

– przedstawia przyczyny klęski Napoleona

5. Legiony Polskie we Włoszech

– Polacy po utracie niepodległości

– utworzenie Legionów Polskich we Włoszech

– organizacja i zasady życia legionowego

– udział legionistów w wojnach napoleońskich

– wymienia państwa zaborcze

– wyjaśnia, kim byli Jan Henryk Dąbrowski i Józef Wybicki

– podaje nazwę hymnu Polski i wskazuje jego związek z Legionami Polskimi we Włoszech

– poprawnie posługuje się terminami: legiony, emigracja

– podaje i zaznacza na osi czasu datę utworzenia Legionów Polskich we Włoszech (1797 r.)

– wskazuje na mapie Włochy, Francję i San Domingo

– przedstawia cel utworzenia Legionów Polskich i opisuje walki z ich udziałem

– wyjaśnia, dlaczego Polacy wiązali nadzieję na niepodległość z Napoleonem

– opisuje udział legionistów w wojnach napoleońskich

– przedstawia powody wysłania legionistów na San Domingo

– opisuje położenie ludności polskiej po utracie niepodległości

– charakteryzuje zasady obowiązujące w Legionach Polskich

– wyjaśnia, dlaczego Legiony były szkołą patriotyzmu i demokracji

– wskazuje, w jaki sposób i skąd rekrutowano żołnierzy do polskich oddziałów wojskowych

6. Księstwo Warszawskie

– utworzenie Księstwa Warszawskiego

– konstytucja Księstwa Warszawskiego

– Polacy pod rozkazami Napoleona

– upadek Księstwa Warszawskiego

– wskazuje na mapie Księstwo Warszawskie

– podaje przyczyny likwidacji Księstwa Warszawskiego

– przedstawia okoliczności utworzenia Księstwa Warszawskiego,

– wskazuje na mapie Tylżę

– podaje i zaznacza na osi czasu daty utworzenia i likwidacji Księstwa Warszawskiego (1807 r., 1815 r.)

– charakteryzuje postać księcia Józefa Poniatowskiego

– przedstawia okoliczności powiększenia terytorium Księstwa Warszawskiego

– wskazuje na mapie Raszyn

– wyjaśnia znaczenie mitu napoleońskiego dla podtrzymania pamięci o Legionach

– omawia zapisy konstytucji Księstwa Warszawskiego

– wskazuje związek między zapisami konstytucji Księstwa Warszawskiego a ideami rewolucji francuskiej

– wskazuje na mapie Somosierrę

– opowiada o szarży polskich szwoleżerów pod Somosierrą i wskazuje jej znaczenie dla toczonych walk

– wymienia bitwy stoczone przez napoleońską Francję z udziałem Polaków

– podaje datę bitwy pod Raszynem (1809 r.)