Wymagania edukacyjne, ocenianie, klasyfikacja

Uczeń:

– zalicza chemię do nauk przyrodniczych

– stosuje zasady bezpieczeństwa obowiązujące w pracowni chemicznej

– nazywa wybrane elementy szkła i sprzętu laboratoryjnego oraz określa ich przeznaczenie

– zna sposoby opisywania doświadczeń chemicznych

– opisuje właściwości substancji będących głównymi składnikami produktów stosowanych na co dzień

– definiuje pojęcie gęstość

– podaje wzór na gęstość

– przeprowadza proste obliczenia z wykorzystaniem pojęć masa, gęstość, objętość

– wymienia jednostki gęstości – odróżnia właściwości fizyczne od chemicznych

– definiuje pojęcie mieszanina substancji

– opisuje cechy mieszanin jednorodnych i niejednorodnych

– podaje przykłady mieszanin

– opisuje proste metody rozdzielania mieszanin na składniki

– definiuje pojęcia zjawisko fizyczne 

i reakcja chemiczna

– definiuje pojęcia pierwiastek chemiczny i związek chemiczny

– dzieli substancje chemiczne na proste i złożone oraz na pierwiastki i

związki chemiczne

– podaje przykłady związków chemicznych

– dzieli pierwiastki chemiczne na metale i niemetale

– podaje przykłady pierwiastków chemicznych (metali i niemetali)

– odróżnia metale i niemetale na podstawie ich właściwości

– posługuje się symbolami chemicznymi pierwiastków (H, O, N, Cl, S, C, P, Si, Na, K, Ca, Mg, Fe, Zn, Br, Cu, Al, Pb, Ag, Ba, I)

Uczeń:

– omawia, czym zajmuje się chemia

– wyjaśnia, dlaczego chemia jest nauką przydatną ludziom

– wyjaśnia, czym są obserwacje, a czym wnioski z doświadczenia – przelicza jednostki (masy, objętości, gęstości)

– wyjaśnia, czym ciało fizyczne różni się od substancji

– opisuje właściwości substancji – wymienia i wyjaśnia podstawowe sposoby rozdzielania mieszanin na składniki

– sporządza mieszaninę

– dobiera metodę rozdzielania mieszaniny na składniki

– opisuje i porównuje zjawisko fizyczne i reakcję chemiczną

– projektuje doświadczenia ilustrujące zjawisko fizyczne i reakcję chemiczną

– definiuje pojęcie stopy metali – podaje przykłady zjawisk fizycznych i reakcji chemicznych zachodzących w otoczeniu człowieka

– wyjaśnia potrzebę wprowadzenia symboli chemicznych

– rozpoznaje pierwiastki i związki chemiczne

– wyjaśnia różnicę między pierwiastkiem, związkiem chemicznym i mieszaniną

Uczeń:

– podaje zastosowania wybranego szkła i sprzętu laboratoryjnego

– identyfikuje substancje na podstawie podanych właściwość

– podaje sposób rozdzielenia wskazanej mieszaniny na składniki

– wskazuje różnice między właściwościami fizycznymi składników mieszaniny, które umożliwiają jej rozdzielenie

– projektuje doświadczenia ilustrujące reakcję chemiczną i formułuje wnioski

– wskazuje w podanych przykładach reakcję chemiczną i zjawisko fizyczne

– wskazuje wśród różnych substancji mieszaninę i związek chemiczny

– wyjaśnia różnicę między mieszaniną a związkiem

chemicznym

– odszukuje w układzie okresowym pierwiastków podane pierwiastki chemiczne

– opisuje doświadczenia wykonywane na lekcji

– przeprowadza wybrane

doświadczenia

Uczeń:

– omawia podział chemii na organiczną i nieorganiczną

– projektuje doświadczenie o podanym tytule (rysuje schemat, zapisuje obserwacje i formułuje wnioski)

– przeprowadza doświadczenia z działu Substancje i ich przemiany

– projektuje i przewiduje wyniki doświadczeń na podstawie posiadanej wiedzy

Uczeń:

− wyszukuje, porządkuje, porównuje i prezentuje informacje o korozji i sposobach zabezpieczania produktów zawierających żelazo przed rdzewieniem 

Uczeń:

– opisuje skład i właściwości powietrza

– określa, co to są stałe i zmienne składniki powietrza

– opisuje właściwości fizyczne i chemiczne tlenku węgla(IV) oraz właściwości fizyczne gazów szlachetnych

– podaje, że woda jest związkiem chemicznym wodoru i tlenu

– tłumaczy, na czym polega zmiana stanu skupienia na przykładzie wody

– definiuje pojęcie wodorki – określa znaczenie powietrza

– podaje, jak można wykryć tlenek węgla(IV)

– określa, jak zachowują się substancje higroskopijne

– omawia, na czym polega spalanie

– definiuje pojęcia substrat i produkt reakcji chemicznej

– wskazuje substraty i produkty reakcji chemicznej 

– określa, co to są tlenki i zna ich podział

– wskazuje różnicę między reakcjami egzo- i endotermiczną

– podaje przykłady reakcji egzo- i endotermicznych

– wymienia niektóre efekty towarzyszące reakcjom chemicznym

Uczeń:

– projektuje i przeprowadza doświadczenie potwierdzające, że powietrze jest mieszaniną jednorodną gazów

– wymienia stałe i zmienne składniki powietrza

– oblicza przybliżoną objętość tlenu i azotu, np. w sali lekcyjnej

– opisuje, jak można otrzymać tlen – podaje przykłady wodorków niemetali

– podaje sposób otrzymywania tlenku węgla(IV) (na przykładzie reakcji węgla z tlenem)

– definiuje pojęcie reakcja charakterystyczna – planuje doświadczenie umożliwiające wykrycie obecności tlenku węgla(IV) w powietrzu wydychanym z płuc

– opisuje rolę wody i pary wodnej w przyrodzie

– wymienia właściwości wody – wyjaśnia pojęcie higroskopijność

– zapisuje słownie przebieg reakcji chemicznej

– wskazuje w zapisie słownym przebiegu reakcji chemicznej substraty i produkty, pierwiastki i związki chemiczne

– podaje sposób otrzymywania wodoru (w reakcji kwasu chlorowodorowego z metalem) − opisuje sposób identyfikowania gazów: wodoru, tlenu, tlenku węgla(IV)

– definiuje pojęcia reakcje egzo- i endotermiczne

Uczeń:

– określa, które składniki powietrza są stałe, a które zmienne

– wykonuje obliczenia dotyczące zawartości procentowej substancji występujących w powietrzu

– wykrywa obecność tlenku węgla(IV)

– projektuje doświadczenia, w których otrzyma tlen, tlenek węgla(IV), wodór

– projektuje doświadczenia, w których zbada właściwości tlenu, tlenku węgla(IV), wodoru

– zapisuje słownie przebieg różnych reakcji chemicznych

– wykazuje obecność pary wodnej w powietrzu

– omawia sposoby otrzymywania wodoru

– podaje przykłady reakcji egzo- i endotermicznych

– zalicza przeprowadzone na lekcjach reakcje do egzo- lub endotermicznych 

Uczeń:

– otrzymuje tlenek węgla(IV) w reakcji węglanu wapnia z kwasem chlorowodorowym – wymienia różne sposoby otrzymywania tlenu, tlenku węgla(IV), wodoru

– projektuje doświadczenia dotyczące powietrza i jego składników

– uzasadnia, na podstawie reakcji magnezu z tlenkiem węgla(IV), że tlenek węgla(IV) jest związkiem chemicznym węgla i tlenu

– uzasadnia, na podstawie reakcji magnezu z parą wodną, że woda jest związkiem chemicznym tlenu i

wodoru

– identyfikuje substancje na podstawie schematów reakcji chemicznych

Uczeń:

− odczytuje informacje o właściwościach tlenu i wodoru i ich zastosowań

− wyszukuje, porządkuje, porównuje i prezentuje informacje

o zastosowaniach gazów szlachetnych

− wyszukuje, porządkuje, porównuje i prezentuje informacje o źródłach, rodzajach i skutkach zanieczyszczeń powietrza, oraz o sposobach postępowania pozwalających chronić powietrze przed zanieczyszczeniami  − wyszukuje, porządkuje, porównuje i prezentuje informacje o przyczynach i skutkach spadku ozonu w stratosferze ziemskiej oraz sposobach

zapobiegania powiększaniu się „dziury ozonowej”

− wyszukuje, porządkuje, porównuje i prezentuje informacje o powstawaniu kwaśnych opadów

Uczeń:

– definiuje pojęcie materia 

– definiuje pojęcie dyfuzji

– opisuje ziarnistą budowę materii

– opisuje, czym atom różni się od cząsteczki

– definiuje pojęcia: jednostka masy atomowej, masa atomowa, masa cząsteczkowa

– opisuje i charakteryzuje skład atomu pierwiastka chemicznego (jądro – protony i neutrony, powłoki elektronowe – elektrony) – wyjaśnia, co to są nukleony

– definiuje pojęcie elektrony walencyjne

– wyjaśnia, co to są liczba atomowa, liczba masowa

– ustala liczbę protonów i neutronów w jądrze atomowym oraz liczbę elektronów w atomie danego pierwiastka chemicznego, gdy znane są liczby atomowa i masowa

– podaje, czym jest konfiguracja elektronowa

– definiuje pojęcie izotop

– opisuje układ okresowy pierwiastków chemicznych – podaje treść prawa okresowości

– odczytuje z układu okresowego podstawowe informacje o pierwiastkach chemicznych  – określa rodzaj pierwiastków (metal, niemetal) i podobieństwo właściwości pierwiastków w grupie

Uczeń:

– planuje doświadczenie potwierdzające ziarnistość budowy materii

– wyjaśnia zjawisko dyfuzji

– opisuje pierwiastek chemiczny jako zbiór atomów o danej liczbie atomowej Z

– wyjaśnia różnice w budowie atomów izotopów wodoru

– korzysta z układu okresowego pierwiastków chemicznych

– wykorzystuje informacje odczytane z układu okresowego pierwiastków chemicznych

– podaje maksymalną liczbę elektronów na poszczególnych powłokach (K, L, M)

– zapisuje konfiguracje elektronowe 

– rysuje modele atomów pierwiastków chemicznych

– określa, jak zmieniają się niektóre właściwości pierwiastków w grupie i okresie

Uczeń:

– wyjaśnia różnice między pierwiastkiem a związkiem chemicznym

– korzysta z informacji zawartych w układzie okresowym pierwiastków chemicznych

– oblicza maksymalną liczbę elektronów w powłokach

– zapisuje konfiguracje elektronowe – rysuje uproszczone modele atomów 

– określa zmianę właściwości pierwiastków w grupie i okresie 

Uczeń:

– wyjaśnia związek między podobieństwami właściwości pierwiastków chemicznych zapisanych w tej samej grupie układu okresowego a budową ich atomów i liczbą elektronów walencyjnych

Uczeń:

– wyszukuje informacje na temat zastosowań izotopów

Uczeń:

– wymienia typy wiązań chemicznych

– podaje definicje: wiązania kowalencyjnego, wiązania jonowego

– definiuje pojęcia: jon, kation, anion – definiuje pojęcie elektroujemność

– posługuje się symbolami pierwiastków chemicznych – podaje, co występuje we wzorze elektronowym

– odróżnia wzór sumaryczny od wzoru strukturalnego − na przykładzie cząsteczek o budowie kowalencyjnej: H₂, Cl₂, N₂, CO₂, H₂O, HCl, NH_3, CH₄, zapisuje wzory sumaryczne i strukturalne tych cząsteczek

− wskazuje jony z atomów na przykładach: Na, Mg, Al, O, Cl, S − wskazuje jony w związkach o budowie jonowej (np. NaCl, MgO)

– definiuje pojęcie wartościowość

– podaje wartościowość pierwiastków chemicznych w stanie wolnym 

– odczytuje z układu okresowego maksymalną wartościowość pierwiastków chemicznych względem wodoru i tlenu grup 1, 2 i 13−17

– wyznacza wartościowość pierwiastków chemicznych na podstawie wzorów sumarycznych

– zapisuje wzory sumaryczny i strukturalny cząsteczki związku dwupierwiastkowego na podstawie wartościowości pierwiastków chemicznych

– określa na podstawie wzoru liczbę atomów pierwiastków w związku chemicznym 

– interpretuje zapisy (odczytuje ilościowo i jakościowo proste zapisy), np.: H₂, 2H, 2H₂ itp.

– ustala na podstawie wzoru sumarycznego nazwę prostych dwupierwiastkowych związków chemicznych 

– ustala na podstawie nazw wzory sumaryczne prostych dwupierwiastkowych związków chemicznych 

– wskazuje substraty i produkty reakcji chemicznej

– podaje treść prawa zachowania masy 

Uczeń:

– opisuje rolę elektronów zewnętrznej powłoki w łączeniu się atomów

– odczytuje elektroujemność pierwiastków chemicznych

– określa rodzaj wiązania w prostych  przykładach cząsteczek 

− podaje przykłady substancji o wiązaniu kowalencyjnym i substancji o wiązaniu jonowym 

– określa wartościowość na podstawie układu okresowego pierwiastków 

– zapisuje wzory związków chemicznych na podstawie podanej wartościowości lub nazwy pierwiastków chemicznych

– podaje nazwę związku chemicznego na podstawie wzoru

– określa wartościowość pierwiastków w związku chemicznym

– zapisuje wzory cząsteczek, korzystając z modeli 

– wyjaśnia znaczenie współczynnika stechiometrycznego i indeksu stechiometrycznego

– wyjaśnia pojęcie równania reakcji chemicznej

– odczytuje proste równania reakcji chemicznych

– zapisuje równania reakcji chemicznych

− dobiera współczynniki w równaniach reakcji chemicznych

Uczeń:

– określa typ wiązania chemicznego w podanym przykładzie

– wyjaśnia różnice między typami wiązań chemicznych

– opisuje, jak wykorzystać elektroujemność do określenia rodzaju wiązania chemicznego w cząsteczce

– wykorzystuje pojęcie wartościowości

– nazywa związki chemiczne na podstawie wzorów sumarycznych i zapisuje wzory na podstawie ich nazw

– zapisuje i odczytuje równania reakcji chemicznych 

– przedstawia modelowy schemat

równania reakcji chemicznej

Uczeń:

– wykorzystuje pojęcie elektroujemności do określania rodzaju wiązania w podanych substancjach

– uzasadnia i udowadnia doświadczalnie, że masa substratów jest równa masie produktów

– wskazuje podstawowe różnice między wiązaniami kowalencyjnym a jonowym

– zapisuje i odczytuje równania reakcji chemicznych o dużym stopniu trudności

– wyszukuje, porządkuje, porównuje i prezentuje informacje o właściwościach związków kowalencyjnych i jonowych (stan skupienia, rozpuszczalność w wodzie, temperatury topnienia i wrzenia, przewodnictwo ciepła i elektryczności)

Uczeń:

–  charakteryzuje rodzaje wód występujących w przyrodzie

–  wymienia stany skupienia wody

–  nazywa przemiany stanów skupienia wody

–  opisuje właściwości wody

–  zapisuje wzory sumaryczny i strukturalny cząsteczki wody

–  definiuje pojęcie dipol

–  identyfikuje cząsteczkę wody jako dipol

–  wyjaśnia podział substancji na dobrze, średnio oraz trudno rozpuszczalne w wodzie

− podaje przykłady substancji, które rozpuszczają się i nie rozpuszczają się w wodzie

–  wyjaśnia pojęcia: rozpuszczalnik i substancja rozpuszczana

–  projektuje doświadczenie dotyczące rozpuszczalności różnych substancji w wodzie

–  definiuje pojęcie rozpuszczalność

–  wymienia czynniki, które wpływają na rozpuszczalność substancji

–  określa, co to jest krzywa rozpuszczalności

–  odczytuje z wykresu rozpuszczalności rozpuszczalność danej substancji w podanej temperaturze

–  wymienia czynniki wpływające na szybkość rozpuszczania się substancji stałej w wodzie 

– definiuje pojęcia: roztwór właściwy, koloid i zawiesina

– podaje przykłady substancji tworzących z wodą roztwór właściwy, zawiesinę, koloid

– definiuje pojęcia: roztwór nasycony, roztwór nienasycony, roztwór stężony, roztwór rozcieńczony

– definiuje pojęcie krystalizacja

– podaje sposoby otrzymywania roztworu nienasyconego z nasyconego i odwrotnie

– definiuje stężenie procentowe roztworu

– podaje wzór opisujący stężenie procentowe roztworu

– prowadzi proste obliczenia z wykorzystaniem pojęć: stężenie procentowe, masa substancji, masa rozpuszczalnika, masa roztworu

Uczeń:

– opisuje budowę cząsteczki wody  – wyjaśnia, co to jest cząsteczka polarna

– wymienia właściwości wody zmieniające się pod wpływem zanieczyszczeń

– planuje doświadczenie udowadniające, że woda: z sieci wodociągowej i naturalnie występująca w przyrodzie są

mieszaninami

– proponuje sposoby racjonalnego gospodarowania wodą

– tłumaczy, na czym polegają procesy mieszania i rozpuszczania

– określa, dla jakich substancji woda jest dobrym rozpuszczalnikiem

– charakteryzuje substancje ze względu na ich rozpuszczalność w wodzie

– planuje doświadczenia wykazujące wpływ różnych czynników na szybkość rozpuszczania substancji stałych w wodzie

– porównuje rozpuszczalność różnych substancji w tej samej temperaturze

– oblicza ilość substancji, którą można rozpuścić w określonej objętości wody w podanej temperaturze

– podaje przykłady substancji, które rozpuszczają się w wodzie, tworząc roztwory właściwe

– podaje przykłady substancji, które nie rozpuszczają się w wodzie, tworząc koloidy lub zawiesiny

– wskazuje różnice między roztworem właściwym a zawiesiną – opisuje różnice między roztworami:

nasyconym i nienasyconym – przekształca wzór na stężenie procentowe roztworu tak, aby obliczyć masę substancji

rozpuszczonej lub masę roztworu

– oblicza masę substancji rozpuszczonej lub masę roztworu, znając stężenie procentowe roztworu

– wyjaśnia, jak sporządzić roztwór o określonym stężeniu procentowym, np. 100 g 20-procentowego roztworu soli kuchennej

Uczeń:

– wyjaśnia, na czym polega tworzenie wiązania kowalencyjnego spolaryzowanego w cząsteczce wody – wyjaśnia budowę polarną cząsteczki wody

– określa właściwości wody wynikające z jej budowy polarnej – przedstawia za pomocą modeli proces rozpuszczania w wodzie substancji o budowie polarnej, np. chlorowodoru

– podaje rozmiary cząstek substancji wprowadzonych do wody i znajdujących się w roztworze właściwym, koloidzie, zawiesinie

– wykazuje doświadczalnie wpływ różnych czynników na szybkość

rozpuszczania substancji stałej w wodzie

– posługuje się wykresem rozpuszczalności

– wykonuje obliczenia z wykorzystaniem wykresu

rozpuszczalności

– oblicza masę wody, znając masę roztworu i jego stężenie procentowe

– prowadzi obliczenia z wykorzystaniem pojęcia gęstości

– oblicza stężenie procentowe roztworu nasyconego w danej temperaturze (z wykorzystaniem wykresu rozpuszczalności)

– wymienia czynności prowadzące do sporządzenia określonej objętości roztworu o określonym stężeniu procentowym

– sporządza roztwór o określonym stężeniu procentowym

Uczeń:

– proponuje doświadczenie udowadniające, że woda jest związkiem wodoru i tlenu

– określa wpływ ciśnienia atmosferycznego na wartość temperatury wrzenia wody

– porównuje rozpuszczalność w wodzie związków kowalencyjnych i jonowych

– wykazuje doświadczalnie, czy roztwór jest nasycony, czy nienasycony

– rozwiązuje z wykorzystaniem gęstości zadania rachunkowe dotyczące stężenia procentowego 

– oblicza rozpuszczalność substancji w danej temperaturze, znając stężenie procentowe jej roztworu nasyconego w tej temperaturze

Uczeń:

– podaje sposoby zmniejszenia lub zwiększenia stężenia roztworu

– oblicza stężenie procentowe roztworu powstałego przez zatężenie i rozcieńczenie roztworu

– oblicza stężenie roztworu powstałego po zmieszaniu roztworów tej samej substancji o różnych stężeniach

– opisuje różnice między roztworami:

rozcieńczonym i stężonym

Uczeń:

– definiuje pojęcie katalizator  

– definiuje pojęcie tlenek – podaje podział tlenków na tlenki metali i tlenki niemetali – zapisuje równania reakcji otrzymywania tlenków metali i tlenków niemetali – wymienia zasady BHP dotyczące pracy z zasadami

– definiuje pojęcia wodorotlenek i zasada

– odczytuje z tabeli rozpuszczalności, rozpuszczalność wodorotlenków w wodzie – opisuje budowę wodorotlenków – zna wartościowość grupy wodorotlenowej 

– rozpoznaje wzory wodorotlenków – zapisuje wzory sumaryczne wodorotlenków: NaOH, KOH, Ca(OH)₂, Al(OH)₃, Cu(OH)₂

– definiuje pojęcia: elektrolit, nieelektrolit

− definiuje pojęcia: dysocjacja elektrolityczna (jonowa), wskaźnik

– wymienia rodzaje odczynów roztworów

– podaje barwy wskaźników w roztworze o podanym odczynie – wyjaśnia, na czym polega dysocjacja elektrolityczna (jonowa) zasad

– zapisuje równania dysocjacji elektrolitycznej (jonowej) zasad (proste przykłady) − podaje nazwy jonów powstałych w wyniku dysocjacji elektrolitycznej (jonowej)

– odróżnia zasady od innych substancji za pomocą wskaźników

– rozróżnia pojęcia wodorotlenek i zasada

Uczeń:

– podaje sposoby otrzymywania tlenków

– podaje wzory i nazwy wodorotlenków

– wymienia wspólne właściwości zasad i wyjaśnia, z czego one wynikają

– wymienia dwie główne metody otrzymywania wodorotlenków – zapisuje równania reakcji otrzymywania wodorotlenku sodu i wapnia

– wyjaśnia pojęcia woda wapienna – odczytuje proste równania dysocjacji elektrolitycznej

(jonowej) zasad

– definiuje pojęcie odczyn zasadowy

– bada odczyn

– zapisuje obserwacje do przeprowadzanych na lekcji doświadczeń

Uczeń:

– wyjaśnia pojęcia wodorotlenek i zasada

– wymienia przykłady wodorotlenków i zasad

– wyjaśnia, dlaczego podczas pracy z zasadami należy zachować szczególną ostrożność 

– wymienia poznane tlenki metali, z których otrzymać zasady

– zapisuje równania reakcji otrzymywania wybranego wodorotlenku

– planuje doświadczenia, w których wyniku można otrzymać wodorotlenki sodu lub wapnia

– planuje sposób otrzymywania wodorotlenków trudno rozpuszczalnych w wodzie – zapisuje i odczytuje równania dysocjacji elektrolitycznej

(jonowej) zasad

– określa odczyn roztworu zasadowego

– opisuje doświadczenia przeprowadzane na lekcjach (schemat, obserwacje, wniosek) – opisuje zastosowania wskaźników

– planuje doświadczenie, które umożliwi zbadanie odczynu produktów używanych w życiu codziennym 

Uczeń:

– planuje doświadczenia, w których wyniku można otrzymać różne wodorotlenki, także trudno rozpuszczalne w wodzie

– zapisuje równania reakcji otrzymywania różnych wodorotlenków

– identyfikuje wodorotlenki na podstawie podanych informacji – odczytuje równania reakcji chemicznych

Uczeń:

− wyszukuje, porządkuje, porównuje i prezentuje informacje o właściwościach i wynikających z nich zastosowań wodorotlenków sodu, potasu i wapnia − wyszukuje, porządkuje, porównuje i prezentuje informacje o właściwościach fizycznych i zastosowaniach wybranych tlenków